Choć zasady pisowni „nie” z rzeczownikami nie są zbyt skomplikowane, to przyjrzyjmy się wszystkim trudnościom, które w tej dziedzinie napotykamy.
Ogólna zasada jest bardzo prosta, „nie” z rzeczownikami piszemy łącznie, np.:
- Spotkało mnie dziś ogromne nieszczęście.
- Na europejskich giełdach panuje niepokój.
- Niewiedza kosztowała go utratę majątku.
- Nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem.
Pierwszym wyjątkiem od tej reguły są zdania przeciwstawne. Tutaj wyjątkowo będziemy pisać „nie” z rzeczownikiem oddzielnie, np.:
- Kup nie mleko, lecz wodę.
- Weź torebkę, nie reklamówkę.
- To nie wróg, lecz przyjaciel.
O ile pierwszy wyjątek jest dość prosty do zapamiętania, to kolejny może być problemem dla wielu z nas. Otóż oddzielnie piszemy „nie” z rzeczownikiem, kiedy ten pełni w zdaniu rolę orzecznika, np.:
- To nie koniec treści tego artykułu.
- Nie wstyd Ci tego jak się zachowujesz?
- To nie sztuka postępować w ten sposób.
Podpowiedź:
Często się zdarza, że mylimy czasowniki z rzeczownikami odczasownikowymi i przez to piszemy pewne słowa oddzielnie (tak jak czasowniki), zamiast łącznie (tak jak rzeczowniki). Pamiętaj, że wyrazy zakończone na -cie, -anie, -enie takie jak: kochanie, użycie czy picie, piszemy tak jak rzeczowniki (bo to są rzeczowniki), czyli łącznie, np.:
- Niepicie mleka przez dzieci przyczynia się do niedoboru wapnia w organizmie.
- Niespanie w nocy sprzyja powstawaniu worków pod oczami.
- Nieużycie soli sprawiło, że zupa jest mdła.